30 marca 1937 r. dr Aleksandra
Karpińska, pracownik Muzeum Prahistorycznego w Poznaniu, przeprowadziła w
Krzyżownikach, na terenie sadu należącego do gospodarza Stanisława Jaskuły,
badanie archeologiczne, podczas którego stwierdziła obecność w tym miejscu średniowiecznej
osady. W archiwach poznańskiego Muzeum Archeologicznego zachowała się następująca
sporządzona przez nią notatka (patrz: zdjęcie):
 |
| Notatka dr A. Karpińskiej (kliknij, aby powiększyć) |
D. 25-go marca 1937 zawiadomił
nas p. Stan. Jaskuła, gospodarz z Krzyżownik, że w nowo założonym sadzie jego
natrafiono przy kopaniu dołów pod drzewa na kamienie i na skorupy. Badania [wyraz nieczytelny] nastąpiły d. 30 marca 1937. Stwierdziłam na miejscu, że
znajdowała się tu duża osada średniowieczna i młodsza, kopanie próbne wykazało
fundamenty z kilku warstw kamieni, poniżej znalazły się skorupy wczesnohist.,
czarna przepalona ziemia w głębokości 60 cm. Należałoby całą tę przestrzeń
splanować w kierunku poziomym, wystąpiłyby wtedy zarysy starszych i młodszych
chat wzgl. osad. – Skorupy leżą na całej przestrzeni sadu, zebrałam tylko
niewielką ilość z południowo wschodniej i połudn. części sadu. [podpis]”
A. Karpińska uzyskała tytuł
doktorski w 1925 r., a jej praca zatytułowana Kurhany z okresu rzymskiego w Polsce ze szczególnem uwzględnieniem typu
siedlemińskiego była pierwszą napisaną pod kierunkiem prof. Józefa
Kostrzewskiego, wybitnego archeologa i mieszkańca okolic opisywanych w tym
blogu. Dr Karpińska do II wojny światowej była asystentką prof. Kostrzewskiego
i pracownikiem naukowym Muzeum Prahistorycznego w Poznaniu (w 1949 r. nastąpiła
zmiana nazwy tej instytucji na obecną: Muzeum
Archeologiczne). Podczas okupacji aresztowana przez niemiecką tajną policję i
uwięziona w katowniach Fortu VII; 25 kwietnia 1940 r. przewieziona do kobiecego
obozu koncentracyjnego w Ravensbrück
w Brandenburgii. Jej dalszy los pozostaje nieznany.
(Źródła: Muzeum Archeologiczne
w Poznaniu, „Lustracja terenowa A. Karpińskiej w miejscu odkrycia osady
średniowiecznej na terenie Krzyżownik (stan. 2)” w zespole: Dokumentacja wykopalisk archeologicznych w
Poznaniu i okolicach 1892–1937 (CYRYL Cyfrowe Repozytorium Lokalne Poznań, [CYRYL_2_0_28_0002]);
Wykaz imienny Polek więźniarek politycznych obozu Ravensbrück opracowany
przez Janusza Stankiewicza na podst.: Kiedrzyńska W., Ravensbrück, Warszawa 1965; Kostrzewski J., Z
dziejów mego życia, Poznań 1970).
